Pojęcie, przedmiot i funkcje prawa karnego materialnego
Prawo karne materialne - zajmuje się odpowiedzialnością karną za czyny zwane przestępstwami. Jest uniwersalne, ponieważ odnosi się do innych gałęzi prawa.
Wyróżniamy:
Prawo karne powszechne:
-
prawo karne materialne- przepisy prawne, które regulują stosowanie środków reakcji państwa na zachowania, które są zabronione pod groźbą tych środków (źródłem pkm jest kodeks karny)
-
prawo karne procesowe- przepisy prawne, które regulują proces karny, określające jego model przez zespół podstawowych elementów (źródłem pkp jest kodeks postępowania karnego)
-
prawo karne wykonawcze- przepisy prawne regulujące tryb wykonywania kar, które są orzekane za popełnione przestępstwa oraz określające uprawnienia osób skazanych.
Prawo karne specjalne:
-
prawo karne skarbowe- przepisy prawne określające stosowanie sankcji za czyn społecznie szkodliwy, który skierowany jest przeciwko interesom skarbowym państwa i wyodrębnione z uwagi na szczególną ochronę interesów państwa (źródłem pks jest kodeks karny skarbowy)
-
prawo karne gospodarcze- przepisy prawa, które określają przestępstwo przeciwko porządkowi gospodarowania, naruszające w szczególności reguły ustanowione w tej dziedzinie przez państwo
-
prawo karne wojskowe- przepisy prawa, które regulują stosowanie sankcji w sprawach o czyny zabronione popełniane przez żołnierzy
-
prawo o postępowaniu w sprawach nieletnich- przepisy prawa, które regulują stosowanie sankcji w stosunkach do kategorii osób nazywanych nieletnimi, którzy popełnili czyn zabroniony albo wykazują przejawy demoralizacji (źródłem tego prawa jest ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich).
Funkcje prawa karnego:
-
Ochronna - prawo karne chroni stosunki społeczne i dobra podmiotów tych stosunków przed zamachami na nie.
-
Gwarancyjna - zakres czynów zakazanych ma być dla obywatela jasny i taki, aby sądy mogły orzekać tylko takie kary, które zostały określone w ustawie (prawo karne gwarantuje jakie kary są w jakim wymiarze, sąd nie wymierzy innej kary niż ta, która jest przewidziana).
-
Afirmacyjno-motywująca - wskazuje podstawowe standardy zachowania człowieka, wskazuje jakie dobra i w jakim zakresie podlegają ochronie i poprzez stosowanie sankcji motywuje do przestrzegania tych norm.
-
Prewencyjno-wychowawcza - oddziaływanie wychowawcze na sprawce (prewencja indywidualna i ogólna).
-
Kompensacyjna - prawo powinno poprzez odpowiedni system środków karnych umożliwić przestępcy staranie o zadośćuczynienie pokrzywdzonej osobie.
-
Represyjna - pierwszoplanowym celem kary jest zaspokojenie społecznego poczucia sprawiedliwości w związku z dokonanym naruszeniem lub zagrożeniem odpowiedniego dobra prawnego.