Śledź nas na:



Podstawowe informacje o przestępczości

Wyróżniamy dwa rodzaje przestępczości:

  1. przestępczość ujawniona (zarejestrowana) jest to taka przestępczość gdzie przestępstwa zostały faktycznie popełnione i o których to przestępstwach informacje dotarły do organów ścigania poprzez zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez osobę bądź źródeł własnych organów ścigania.

  2. przestępczość ukryta- nieujawniona (ciemna liczba) przestępstwa zostały faktycznie popełnione ale informacja o nich nie dotarła do organów ścigania, nie ma ich w rejestrze.

 

Rejestracja przestępstw - 3 najważniejsze rodzaje statystyk:

  • statystyka policyjna- rejestruje się zdarzenia o cechach przestępstw, o których wiadomość dotarła do organów ścigania za pomocą zawiadomienia osób pokrzywdzonych, instytucji lub innych osób oraz własnych działań wykrywczych policji.

  • statystyka policyjno- prokuratorska- przestępstwa stwierdzone w postępowaniu przygotowawczym.

  • statystyka sądowa- rejestruje skazania sprawców przestępstw.

 

Jest również statystyka penitencjalna, gdzie znajdują się dane dotyczące osób odbywających kary pozbawienia wolności.

Innym źródłem wiedzy o przestępczości jest rocznik statystyczny wydawany przez GUS.

 

Etiologia przestępstw - co jest przyczyną, że sprawca dopuszcza się czynu zabronionego.

Czynniki kryminogenne:

  • czynniki zewnętrzne- nie dot. naszej psychik, ale otoczenia/środowiska- czynniki egzogenne.

  • czynniki wewnętrzne- tkwią w samej osobie, związane z jej rozwojem - czynniki endogenne.

 


Ustawa karna - jej budowa i stosowanie

 

Źródła prawa karnego:

Formalne:

  • ustawa (sensu stricte kodeks karny)

  • rozporządzenia prezydenta RP ( z okresu międzywojennego)

  • umowy międzynarodowe

  • ustawy pozakodeksowe (regulują zagadnienia związane z prawem karnym, które z przyczyn legislacyjnych nie mogą być umieszczone w kodeksie karnym, np. ustawa o przeciwdziałaniu narkomani, gdzie jest oddzielny rozdział o przestępstwach karnych, ustawa o lasach państwowych, prawo budowlane itp.)

 

Materialne (czynniki kształtujące treść prawa):

  • czynniki religijne, normy religijne ( np. nie zabijaj, nie kradnij)

  • normy etyczno- moralne (pokrywają się z religijnymi np. nie zabijaj)

  • normy gospodarcze (ukształtowanie treści prawa poprzez wprowadzanie nowych przestępstw związanych z gospodarka)

  • normy polityczne

 

Zasada nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez ustawy art. 1 § 1kk przestępstwem może być tylko czyn określony w ustawie obowiązującej w czasie jego popełnienia.

W prawie karnym istnieje zakaz analogii. Analogia polega na podciągnięciu do odpowiedzialności karnej za czyn, który został uznany za społecznie szkodliwy, który wyraźnie nie został zabroniony przez obowiązującą ustawę i wynika to z przepisu przewidującego podobny czyn (to tzw. analogia legis), bądź wynika zastosowania szeregu przepisów i ogólnych zasad prawa (to tzw. analogia iuris). Każda sprawa jest traktowana w sposób odmienny, indywidualny (nawet jak sprawcy odpowiadają za czyn z tego samego przepisu) nie tak, jak jest to w prawie precedensowym.

 

Kodeks karny:

Kodeks karny (ustawa z dn. 06.06.1997, Dz. U. Nr 88 poz. 553 z późniejszymi zmianami)

  1. Część ogólna- art. 1-116- podstawowe, ogólne zasady odpowiedzialności karnej.

  2. Część szczególna- art. 117-316- wyodrębnione dyspozycje i sankcje.

  3. Część wojskowa- art. 317-363

 

Metody i rodzaje wykładni przepisów:

Wykładnia służy do ustalenia treści i zakresu obowiązywania zawartych w tych przepisach norm postępowania- norm prawnych. Wykładnia będzie służyła do określenia, co dane pojecie/treści oznaczają.

Podział wykładni ze względu na podmiot, który tej wykładni dokonał:

  1. autentyczna- polega na wiążącym wyjaśnieniu w samej ustawie karnej pojęć, które są używane, są tam wyjaśnione tzw. definicje ustawowe.

  2. sądowe- jest to wykładnia treści przepisów i pojęć dokonywana przez Sad Najwyższy, którego zadaniem jest kształtowanie jednolitej wykładni w procesie stosowania prawa przez sad.

  3. naukowa- nie wiąże sądów ani innych organów, które stosują prawo, jednakże wywiera wpływ na kierunek orzecznictwa z uwagi na autorytet opracowań naukowych.

Podział wykładni ze względu na metody wykładni:

  • językowa- ma największe znaczenie, bo polega na wyjaśnianiu pojęć zgodnie ze znaczeniem tych pojęć wyrażonym w powszechnym języku polskim.

  • logiczna

  • celowościowa

  • historyczna

  • systemowa

  • porównawcza

 

Zasada lex retro non agit- art. 1 §1

Jest również zapisana w konstytucji art. 42 ust. 13

Lex criminalis retro non agit - ustawa karna nie działa wstecz, nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za czyn, który nie był zabroniony przez ustawę w chwili jego popełnienia.

Zasada odpowiedzialności karnej- art. 10 (siedemnastolatek, który w dniu urodzin dokonał przestępstwa nie podlega pod KK tylko pod sad rodzinny, bo jest jeszcze nieletni).

 

Obowiązywanie ustawy karnej:

Czas popełnienia przestępstwa (art. 6 §1kk)

Polega na stwierdzeniu czy popełniony czyn był zabroniony przez ustawę w czasie jego popełnienia, a także jak ustawę karną zastosować wobec sprawcy w razie zmiany ustawodawstwa. Ma również znaczenie dla rozstrzygnięcia czy sprawca czynu był w czasie jego popełnienia odpowiedzialny karnie, jak również czy był poczytalny (art. 31 §1kk).

Przestępstwo uważa się za popełnione w czasie, w którym przestępca działał bądź zaniechał działania, do którego był zobowiązany.

W przypadku przestępstw materialnych (skutkowych), których znamiona obejmują skutek i których dokonanie następuje z chwila wystąpienia określonego w ustawie skutku, za czas popełnienia uważa się czas zabronionego działania bądź zaniechania.

W przypadku:

  • wieloczynowego przestępstwa- czas popełnienia przestępstwa to czas ostatniego z czynów składających się na to przestępstwo (art. 207kk).

  • przestępstwa ciągłego (art. 12kk)- czas ostatniego z czynów.

  • przestępstw trwałych- np. art. 189kk- polegają na wywołaniu i utrzymaniu przez dłuższy czas stanu bezprawnego.

  • przestępstwa zaniechania- czas ich popełnienia to moment, w którym sprawca mógł jeszcze zrealizować ciążące na nim zobowiązania.



Zobacz także