Zasady wymiaru kar i środków
Środki zabezpieczające:
Środki reakcji na czyn przestępczy w stosunku do sprawców, których nie można pociągać do odpowiedzialności karnej - niepoczytalnych, ograniczona poczytalność. Celem tych środków jest zadanie dolegliwości sprawcom i ochrona społeczeństwa przed nimi:
-
Lecznicze
-
Nielecznicze
Lecznicze:
-
umieszczanie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym
-
umieszczanie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,
-
zobowiązanie do ambulatoryjnego leczenia w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej.
Mamy z nimi do czynienia wtedy, gdy jest to niezbędne, bo zachodzi prawdopodobieństwo, że sprawca ponownie popełni czyn. Co do zasady środki te orzekane są bezterminowo. Jedynie środki lecznicze w ramach odbywania kary pozbawienia wolności - można umieścić w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego na okres od 3 m-cy do 2 lat, jest to zaliczane na poczet kary.
Nielecznicze - różnego typu zakazy mające na celu uniemożliwienie osobie ponownego złamania prawa:
-
wykonywania zawodu,
-
prowadzenia działalności gospodarczej
-
prowadzenia pojazdów.
Przedawnienie:
Przedawnienie - (rozdz. Xl art. 101 -105 KK) 2 instytucje:
-
Przedawnienie karalności przestępstw - niemożność ścigania sprawców i pociągania do odpowiedzialności karnej jeżeli od czasu popełnienia przestępstwa upłynął okres czasu (jaki określa ustawa).
-
Przedawnienie dot. możliwości wykonania prawomocnej kary - został ukarany i skazany za czyn, a z jakiś powodów kara nie została wykonana - przedawnienie jej wykonania po upływie określonego czasu.
Cel przedawnienia:
-
jeżeli od momentu popełnienia przestępstwa upłynie wiele lat to trudno zebrać dowody lub przesłuchać świadków,
-
jeśli ktoś dopuści się raz przestępstwa to po wielu latach jest innym człowiekiem - więc karanie nie jest celowe ani sprawiedliwe.
Terminy przedawnień:
-
30 lat dla czynów zbrodni zabójstwa,
-
20 lat dla innych zbrodni niż zabójstwo,
-
10 lat dla występków zagrożonych karą pow. 3 lat.
-
5 lat dla czynów zagrożonych karą nie przekraczającą 3 lat,
-
3 lata dla czynów zagrożonych karą grzywny lub ograniczenia wolności,
-
1 rok dla czynów z oskarżenia prywatnego od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy -jeśli od popełnienia czynu nie minęło 3 tata.
Bieg terminów przedawnienia § 3 - dla przestępstw skutkowych -bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił (jeśli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia skutku).
Art. 120- jeżeli w okresie biegu terminu przedawnień wszczęto postępowanie przeciwko konkretnej osobie to dodaje się 5 lat do zakończenia biegu terminu (czyli np. do 30 letniego okresu przedawnienia dodaje się 5 lat).
Wykonanie kary (art. 103 kk) - nie można wykonać kary, gdy od uprawomocnienia się wyroku skazującego minęło:
-
30 lat - od wyroku pow. 5 lat,
-
15 lat - od kary pozbawienia wolności poniżej 5 lat,
-
10 lat w razie skazania na inną karę (środki karne)
Instytucja spoczywania biegu przedawnienia (art. 104) dotyczy sprawców korzystających z immunitetów. Przedawnienie nie biegnie, jeśli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie postępowania lub dalsze jego prowadzenie. Nie dotyczy to oskarżenia prywatnego. Przedawnienie spoczywa do chwili ustania immunitetu (zawieszenie biegu lub przerwa w biegu).
Wyłączenie instytucji przedawnienia (art. 105). Nie ma przedawnienia dla kategorii przestępstw lub przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy państwowych w czasie pełnienia obowiązków:
-
zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości lub przestępstw wojennych.
-
umyślnie popełnionych przestępstw: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, uszczerbku na zdrowiu, lub pozbawienia wolności ze szczególnym udręczeniem - przez funkcjonariuszy państwowych pełniących obowiązki służbowe.
Zatarcie skazania (art. 106- 108 kk):
Skutki (art. 1O6 )- z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe, a wpis usuwa się z rejestru skazanych MS. Aby nastąpiło zatarcie musi upłynąć określony czas od wykonania kary lub przedawnienie wykonania kary lub darowanie kary:
-
na karę dożywotniego pozbawienia wolności z mocy prawa (przez Krajowy rejestr Skazanych) z upływem 10 lat,
-
jeżeli kara nie wyższa niż 3 lata może na wniosek ubiegać się o wcześniejsze zatarcie skazania (ma to charakter uznaniowy)
-
na karę grzywny lub ograniczenia wolności:
-
z urzędu po 5 latach
-
na wniosek po 3 latach.
-
1 rok w przypadku skazania jednoczesnego odstąpienia od wymierzenia kary.
Art. 107 - jeśli obok kary jest inny środek karny to zatarcie skazania nie może nastąpić wcześniej, niż te środki zostaną wykonane.
Art. 108 -jeśli sprawcę skazano za 2 lub więcej przestępstw to zatarcie może nastąpić po upływie wszystkich skazań.
Ułaskawienie - indywidualny akt łaski - instytucja będąca prerogatywą głowy państwa. Prawo łaski jest niczym nieograniczone (poza zdrowym rozsądkiem) w stosunku do sprawców przestępstw osadzonych prawomocnym wyrokiem skazującym. Generalnie jest stosowana na wniosek zainteresowanego. Prezydent może skrócić, warunkowo zawiesić wykonanie kary, zamienić na inną, darować karę w całości, może też zatrzeć skazanie bez ustawowych terminów.
Amnestia - zbiorowy akt laski leżący w kompetencji parlamentu w drodze ustawy ( z reguły z tytułu wielkich jubileuszy, wydarzeń w kraju). Są uważane jako zło konieczne, które rozładowują więzienia lub łagodzą zbyt represyjną wcześniejszą politykę sądów. Amnestia może być różna: może dotyczyć wszystkich przestępców lecz z reguły nie dotyczy - polega na skróceniu kar, zamianie kar na inne lub zawieszenie itp.
Abolicja - uchwalona w ramach uchwały amnestyjnej - zwroty charakterystyczne: przebacza się, puszcza w niepamięć. Stosowana jest pod warunkiem samodenuncjacji określonych przestępstw oraz popełnionych w określonym czasie.