Środki reakcji karno-prawnej
-
ta instytucja ma zastosowanie wobec sprawców czynów zabronionych, których społeczna szkodliwość czynów nie jest znaczna (pozyt.),
-
okoliczności popełnienia czynów nie budzą wątpliwości (pozyt.),
-
sprawca nie był skazany za przestępstwo umyślne (neg.)
-
właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia sprawcy przed i po popełnieniu czynu, wskazują że sprawca w przyszłości nie naruszy porządku prawnego (pozytywna prognoza kryminologiczna) (pozytywna).
Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest uregulowane w art. 41 kodeksu karno-skarbowego, a także w art. 20 par.2 kodeksu karno-skarbowego w związku z art. 66, 67 i 68 kodeksu karnego. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie jeśli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne: okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości; postawa sprawcy nie karanego za przestępstwa umyślne jego właściwości i warunki oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają, że pomimo umorzenia postępowania sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego a w szczególności nie dopuści się popełnienia przestępstwa. Warunkowe umorzenie postępowania nie stosuje się do sprawcy przestępstw zagrożonych karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności. Ponadto zgodnie z art. 41 S 2 warunkowego umorzenia postępowania nie stosuje się do sprawcy przestępstwa skarbowego popełnionego w okolicznościach określonych w art. 37 S 1 pkt. 1, 3, 5, 7, a także sprawcy przestępstwa skarbowego popełnionego w warunkach określonych w art.38 S 2.Warunkowe umorzenie postępowania następuje na okres próbny, który wynosi od 1 roku do 2 lat w tym okresie Sąd może oddać sprawcę pod dozór kuratora, osoby godnej zaufania, instytucji lub organizacji społecznej. Warunkowe umorzenie postępowania może zostać podjęte: a)fakultatywnie - Sąd podejmuje postępowanie jeśli sprawca dopuścił się innego przestępstwa skarbowego lub w inny sposób naruszył porządek prawny ( np. dopuścił się wykroczenia, uchylał się od dozoru lub też nałożonych na niego obowiązków ). Sąd może podjąć postępowanie zgodne z art. 42 S 2 jeśli sprawca w okresie próby uchylał się od obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej. Warunkowe umorzenie postępowania nie może zostać podjęte później niż 6 m-cy od okresu próby. b)obligatoryjnie - Sąd podejmuje postępowanie karne jeśli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne za które został prawomocnie skazany.
Warunkowe zawieszenie wykonania - Sąd może zawiesić wykonanie kary nie przekraczającej 2 lat pozbawienia wolności, karę ograniczenia wolności i karę grzywny. Następuje to wówczas jeśli jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary a w szczególności zapobieżeniu powrotowi do przestępstwa. Podejmując decyzję o warunkowym zawieszeniu kary Sąd bierze pod uwagę:
-
warunki i właściwości osobiste sprawcy,
-
dotychczasowy sposób życia,
-
zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.
Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próbny i biegnie on od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi o 2 do 5 lat. Jeśli Sąd podejmuje decyzję o warunkowym zawieszeniu kary pozbawienia wolności od 1 roku do 3 lat, jeśli ograniczenia wolności lub kary grzywny. W okresie próby Sąd może nałożyć na skazanego szereg obowiązków. Katalog jest zawarty w art. 72, par.1 KK. Poza poddaniem się leczeniu gdzie jest potrzebna zgoda sprawcy, pozostałe orzeczenia obowiązkowo zapadają po wysłuchaniu sprawcy. W okresie próby Sąd może zmieniać obowiązki, znosić orzeczenia. Obligatoryjnie Sąd zarządza wykonanie kary jeśli sprawca w okresie próby dopuścił się podobnego umyślnego przestępstwa za które został prawomocnie skazany ( orzeka wykonanie zawieszonej kary. Fakultatywnie Sąd może zarządzić wykonanie kary jeśli sprawca dopuścił się innego przestępstwa niż wspomniane wyżej ewentualnie w inny sposób naruszył porządek prawny np. dopuścił się wykroczenia, uchylał się od obowiązku nałożonego na niego, również i w tym przypadku zarządza wykonanie kary, nie może natomiast później niż 6 m-cy od upływu okresu próby. Wraz z upływem 6 m-cy od zakończenia okresu próby przy założeniu że nie zajdą okoliczności obligatoryjne i fakultatywne do zarządzenia wykonania kary to wówczas następuje zatarcie skazania z mocy prawa.
Warunkowe przedterminowe zwolnienie - jest to instytucja która dotyczy kary pozbawienia wolności Sąd może warunkowo zwolnić skazanego z reszty odbywania kary jeśli będzie istniała pozytywna prognoza kryminologiczna tzn. będzie istniała uzasadnione przekonanie, że sprawca po opuszczeniu zakładu karnego będzie przestrzegał porządku prawnego i nie dopuści się ponownie przestępstwa. Sąd może zwolnić skazanego z odbywania reszty kary po odbyciu przez niego co najmniej jej połowy, jednak nie mniej niż 6 m-cy. Jeśli sprawca dopuścił się recydywy skarbowej to zgodnie z art.42 KKS Sąd może zwolnić sprawcę po odbyciu 2/3 kary. W przypadku warunkowego przedterminowego zwolnienia istnieją przesłanki do jego odwołania:
-
obligatoryjnie Sąd odwołuje warunkowe zwolnienie jeśli sprawca w okresie próby dopuścił się przestępstwa umyślnego za które to przestępstwo orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.
-
fakultatywnie jeśli sprawca w okresie próby dopuści się innego przestępstwa lub w inny sposób naruszy porządek prany to Sąd może odwołać warunkowe zwolnienie. W razie odwołania warunkowego zwolnienia kolejne warunkowe przedterminowe zwolnienie nie może być zastosowane wcześniej niż przed upływem roku po osadzeniu sprawcy w zakładzie karnym.
Jeśli sprawca w okresie próby i 6 m-cy po jego upływie nie spowoduje okoliczności, która dawałaby podstawę do odwołania warunków to uważa się, że sprawca odbył karę z chwilą warunkowego przedterminowego zwolnienia. Zgodnie z art. 20 S 2 KKS w zw. Z art. 83 kodeksu karnego Sąd może zwolnić sprawcę z odbywania kary ograniczenia wolności jeśli:
-
odbył przynajmniej połowę kary,
-
w tym czasie przestrzegał porządku prawnego i wykonywał prace nałożoną przez Sąd.