System kar i środków karnych
Kara - to sposób reakcji na czyn naganny sprawcy.
Art. 32 kk - katalog kar.
Teorie retrybutywne - uzasadniają konieczność ukarania sprawcy przestępstwa odwetem, odpłata za wyrządzone zło. (równoważenie zła).
Celowości -konieczność ukarania czynu zabronionego osiągnąć cel ogólnoprewencyjny, pokazać sprawcy, że przestępstwo się opłaca, aby powstrzymać go w przyszłości od czynów przestępczych.
Społeczną użyteczność można osiągnąć poprzez adekwatną karę za popełnienie czynu przestępczego w zależności od cech indywidualnych sprawcy.
Pozytywne efekty w przypadku obu prewencji mogą osiągnąć kary sprawiedliwe. Kara nadmiernie surowa godzi w przestępcę, a społeczeństwo zacznie się z nim solidaryzować - nie sprzyja celom społecznie użytecznym.
Kara kryminalna - to reakcja w imieniu społeczeństwa wymierzona przez niezawisłe organy sądowe za czyn naganny sprawcy przynosząca za sobą odpowiednią dozę dolegliwości. Każda kara jest adekwatna do popełnionego czynu.
-
grzywna - dochód budżetu państwa
-
ograniczenie wolności - kara o charakterze wolnościowym „ wiąże się z nałożeniem na sprawcę pewnych dolegliwości np. obowiązek pracy społecznie.
-
pozbawienie wolności - pobyt sprawcy w zakładzie karnym
Kary zastępcze - jeśli kary orzeczone nie mogą być z jakiś powodów wyegzekwowane.
Kary kryminalne - zabezpieczane są przymusem państwowym, orzeczone muszą być natychmiast wykonane.
1. Grzywna- kara majątkowa którą wymierza się w stawkach dziennych określając ilość stawek oraz wysokość jednej stawki.
Dwa etapy wymierzania:
Pierwszy etap:
-
art. 33 § 1 KK - liczba stawek dziennych grzywny (od 10 do 360 stawek dziennych),
-
art. 309 KK - kara grzywny obok kary pozbawienia wolności (do 2000 stawek dziennych - wyjątek).
Musi być adekwatna do zachowania nagannego sprawcy i do stopnia jego winy oraz cech indywidualnych (np. pierwszy raz karany).
Drugi etap: polega na określeniu stawki krotnej jednej stawki dziennej grzywny (art. 33 § 3KK):
-
nie niższa od 10 zł i nie większa niż 2000 zł.
-
zależy od sytuacji ekonomicznej sprawcy - dolegliwość stawki musi być analogiczna dla każdego sprawcy.
Uiszczanie grzywny - art. 44 KK i następne:
-
skazanego sąd wzywa do uiszczenia w ciągu 30 dni,
-
jeśli nie uiści to ściąga w drodze egzekucji,
-
jeśli nie uiści, a grzywna nie przekracza 120 stawek dziennych to zmienia na pracę społecznie użyteczną (10 stawek = l miesiąc),
-
wyższa grzywna lub sprawca nie chce odpracować zamienia się na zastępczą karę pozbawienia wolności (1 dzień = 2 stawki dzienne), kara zastępcza nie może przekraczać 11 miesięcy.
2. Ograniczenie wolności - art. 34 kk i następne - od 1 miesiąca do 12 miesięcy (w przypadkach szczególnych 18 miesięcy. Polega na:
-
wykonaniu pracy wskazanej przez sąd,
-
skazany nie ma możliwości bez zgody sądu zmiany miejsca stałego pobytu,
-
ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary,
-
możliwość skrócenia kary do połowy orzeczonego wyroku w wyroku wymiaru jeśli sprawca sumiennie wykonywał swoje obowiązki.
Art. 35
-
§ 1 - praca społeczna - nieodpłatna, kontrolowana praca społeczna wskazana przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną na rzecz społeczności lokalnej - w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
-
§ 2 - zamiast pracy użytecznej społecznie może być zastąpiona w stosunku do osoby zatrudnionej potrąceniem od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo cel społeczny wskazany przez sąd (skazany w tym okresie nie może rozwiązać stosunku pracy).
-
§ 3 - Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy określa sąd po wysłuchaniu skazanego - nie chodzi o dezorganizację życia sprawcy, ale o dodatkowe dolegliwości za popełnione przestępstwo.
Art. 36 § 2 kk - obowiązki, które mogą być dorzucone do kary ograniczenia wolności ( np. przeproszenie pokrzywdzonego).
3. Kara pozbawienia wolności (art. 37 KK) - trwa najkrócej 1 miesiąc a najdłużej 15 lat. Wymierza się ją w miesiącach i latach.
Długoterminowe kary pozbawienia wolności 25 lat i dożywotnie pozbawienie wolności.
Kary pozbawienia wolności odbywane są przez sprawców w zakładach karnych penitencjarnych dla:
-
młodocianych,
-
odbywających karę po raz pierwszy
-
recydywistów penitencjarnych
-
w ZK w których odbywa się karę aresztu wojskowego.
Kara śmierci została wyeliminowana z porządku prawnego - w 1988 r. orzeczona i wykonana po raz ostatni w Polsce.