Pojęcie proces karny i prawo karne procesowe
W ujęciu normatywnym jest sformalizowany akt władzy państwowej ustanawiający przepisy obowiązującego prawa.
W RP źródłami tymi są:
-
konstytucja
-
ustawy
-
ratyfikowane umowy międzynarodowe
-
rozporządzenia
Warunkiem wejścia ich w życie jest ich promulgowanie (wejście w życie).
Uchwały RM oraz zarządzenia nie stanowią źródła prawa karnego procesowego, gdyż mają charakter wewnętrzny. Również nie stanowią źródła prawa karnego procesowego wytyczne i orzeczenia Sądu Najwyższego.
Rodzaje procesu karnego:
Proces prosty - kiedy rozpoznaje się jeden czyn jednego oskarżonego.
Proces złożony - wielopodmiotowy lub wieloprzedmiotowy.
Postępowanie właściwe - postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności karnej oskarżonego.
Postępowanie incydentalne - służy do rozstrzygania kwestii ubocznych pojawiających się w ramach postępowania właściwego (np. wyłączenie sędziego z postępowania).
Postępowanie samoistne - samodzielny byt. Jest tokiem, w którym przebiega postępowanie w zakresie odpowiedzialności karnej lub niekiedy cywilnej.
Postępowanie pomocnicze - pełni rolę służebną w stosunku do postępowania. Pozwala na realizacje celu postępowania samoistnego.
Naczelne zasady procesowe i ich rola w procesie:
Społecznie ważne, ogólne dyrektywy uregulowania najbardziej istotnych kwestii z zakresu procesu.
Zasady mają postać norm:
-
zobowiązujących - wskazują jak należy postępować
-
uprawniających - stwarzają możliwość określonego postępowania
Zasady ogólno - prawne, np.
-
zasada państwa prawa
-
zasada humanitaryzmu
Zasady procesowe:
I. Ustrojowo- organizacyjne
-
Zasada prawa do sądu.
-
Zasada niezawisłości sędziowskiej.
-
Zasada udziału czynnika społecznego w orzekaniu.
-
Zasada kolegialności sądu.
II. Ściśle procesowe:
Zasady związane z wszczęciem procesu karnego:
-
zasada ex officio (ścigania z urzędu)
-
zasada legalizmu
-
zasada skargowości
Zasady dotyczące postępowania dowodowego:
-
zasada prawdy obiektywnej
-
zasada bezpośredniości
-
zasada koncentracji materiału dowodowego
-
zasada swobodnej oceny dowodów
-
zasada obiektywizmu
Dotyczące formy i sposobu prowadzenia postępownia:
-
zasada kontradyktoryjności
-
zasada jawności
-
zasada ustności
-
zasada rzetelnego procesu
Dotyczące sytuacji prawnej oskarżonego:
-
zasada domniemania niewinności
-
zasada prawa do obrony
-
zasada ciężaru dowodowego (onus probambi)